Çok sayıda modeli Türkiye’de üretilen ve ülke sektöründeki en eski markalardan olan Fiat’la birlikte hayatımıza giren Fiorino, Ducato, Punto gibi araba isimlerinden bazıları hiç tahmin edemeyeceğimiz anlamlar taşıyor.
Fiat, aynı Vespa gibi dünyada İtalyan stil ve tasarımının önemli ikonlarından biri olarak görülüyor. Türkiye’de de en çok satılan, ülke pazarına en eskiden girmiş markalardan biri.
Bu markayla birlikte aslında hayatımıza anlamını bilmediğimiz birçok İtalyanca sözcük de girdi: Fiorino, Linea, Doblo, Punto… Bu kelimelerin ne anlama geldiğini hiç merak ettiniz mi?
Fiat, Tofaş üretim merkezi ile birlikte aklımızda o kadar Türkçeleşmiş ki bir an için yabancı bir isim çağrışımı bile yapmıyor.
Peki Fiat’ın marka adı ne anlama geliyor? Fabbrica Italiana Automobili Torino’nun, yani Torino İtalyan Otomotiv Fabrikası’nın kısaltması. Bunun pek de orijinal bir tarafı yokmuş. Biz arabalara geçelim.
Hem şehir hayatına hem de ticari kullanıma uygun Fiat Fiorino’nun ismi fiorino d’oro (altın florin) isimli eski bir İtalyan sikkesinden geliyor.
Yani o zamanlar Avrupa’nın neredeyse tümünde geçerli bir para biriminden bahsediyoruz. 1252-1533 yılları arasında Floransa Cumhuriyeti’nde kullanılan bu sikke, saf altından yapılırmış.
Sikkenin orijinalinin bir yüzünde, Floransa şehrinin simgesi olan ve adı Fransız Millî Marşı Le Marseillais’ta da geçen fleur-de-lis, yani zambak deseni; arka kısmında ise hem Yahudi hem Hristiyan inançlarında kutsal sayılan Yahya ya da Yuhanna (John the Baptiste) yer alırmış. Bir arabaya vermek için son derece sofistike bir isim.
Fiat’ın en eski modellerinden Panda’nın adının muhtemelen sevimli pandalardan geldiğini düşünmüş olabilirsiniz. Ama yanılıyorsunuz.
Fiat Panda’nın ismi, Eski Roma tanrıçası Empanda’dan geliyor. Panda’nın kelime kökü ise Latince “açmak” anlamındaki “pandere” fiilinden geliyor.
Empanda’nın bir korunak arayan herkese kucak açan, herkesi olduğu gibi kabul eden bir tanrıça olduğuna inanılıyor ve muhtemelen Antik Yunan tanrıçası Juno’nun Eski Roma’ya bu isimle aktarıldığı düşünülüyor.
Beklentiler yükselmişken düşürelim. Fiat Tipo’nun anlamı bu kadar ilginç değil.
1988-2000 arası üretilen, hatta 90’larda tüm dünyaya Türkiye’den üretilerek ihraç edilen, markanın en popüler araçlarından olan Tipo, İtalyancada basitçe “adam” demek.
2000’lerde üretiminin durmasının ardından, 2015 itibarıyla yıllardır Fiat Egea ismiyle bildiğimiz aracın ismi, eski Tipo’ya atıf amacıyla Avrupa pazarında Tipo olarak değiştirildi. Yani bugünün Tipo’su minik bir araba yerine artık eskiden Egea olarak bildiğimiz sedanın yerini aldı.
Egea ismi ise nereden geliyor tahmin etmek pek zor değil, Ege Denizi’nden.
Fiat Punto’nun ismi de doğrudan aracın pratik işlevini vurguluyor.
Süper mini bir şehir aracı olarak tasarlanan Fiat Punto’nun ismi “nokta” anlamına geliyor.
Böylece kolayca her yere park edilebilirliği, kompaktlığı gibi özellikleriyle aklınızda kalması amaçlanıyor.
Biraz havalı isimlere geri dönelim: Ducato da aynı Fiorino gibi antik bir altın sikkeden ismini alıyor.
1284’te Venedik’ten çıkan Dukat, ta 1800’lere kadar tüm Avrupa’da geçerli bir para birimi olmayı sürdürmüş. Latince ducalis, yani “dük” kelimesinden gelen Dukatlar %98 oranında altın içerirmiş.
Genellikle bir yüzünde dönemin kayzerinin, yani Roma imparatorunun, diğer yüzünde ise Hristiyan azizlerin çizimlerini taşırlarmış.
Doblo, duble yani çift demek. Sadece bu kadar mı?
Bu isim de hem ticari hem günlük kullanıma uyan bu aracın çift işleve sahip olduğunu ifade ediyor diyerek sizi hayal kırıklığına uğratmak üzereydik ki, hayır. İsmin diğer bir referans noktası yine eski bir İtalyan sikkesi olan duplone ya da doblone.
Özellikle 16. yüzyılda İsviçre kantonlarında kullanılan bu sikkenin yüzde kaç altından yapıldığı, yani kaç karat olduğu ve ebadı değişiklik gösterebiliyormuş. Ancak diğer sikkeler kadar değerli olmadığını ve çok daha günlük ve basit alışverişlerde de kullanıldığını biliyoruz.
Türkiye’de bir dönem görmeye en alışık olduğumuz modellerden Palio da adıyla İtalya’nın en köklü kültürlerinden birini simgeliyor.
Palio, İtalya’da 1230’lardan beri süregelen bir atletizm turnuvasının ismi. Geçmişte birçok İtalyan şehrinin sokakları arasında at yarışları, mızrak düelloları, okçuluk ve arbalet yarışmaları düzenlenirken günümüze ulaşan tek turnuva Siena şehrinde gerçekleşen Palio di Siena. Fiat’ın Siena modelinin ismi de buradan geliyor.
