Aynı yolda ve aynı şekilde giden iki araba düşünün. Gösterge paneline baktığınızda hızlarında da bir farklılık yok ancak biri, daha hızlıymış gibi hissettiriyor. Böyle bir şey nasıl mümkün olabilir?
Daha önce birbirinden farklı araçlar kullandıysanız bazılarının daha “hızlı hissettirdiğine” rastlamış olabilirsiniz. Her şeyi geçtim, “hız” dediğimiz şeyi nasıl hissedebiliriz ki?
Hissettiğimiz şey, aslında hız değil ve böyle hissetmemize sebep olan başka ilginç açıklamaları var. Bakalım bazı arabaların daha “hızlı hissettirmesinin” ardında yatan sebepler neler?
Hissettiğiniz şey hız değil, ivme.
Bir arabanın hangi hızda gittiğini, o hızı “hissederek” söyleyemezsiniz değil mi? Çünkü vücudunuz, hızı hissedemez. Eğer hızı hissettiğinizi düşünüyorsanız hissettiğiniz o şey, ivme ya da “g kuvvetidir” (serbest hareket eden bir nesnenin maruz kaldığı “kütleçekimsel olmayan” kuvvetlerin vektörel toplamı). Sabit bir hızdaysanız ivmeniz sıfırdır. Hızınız arttıkça ivmeniz artar.
Arabadaki herhangi bir yön değişikliği, g kuvveti miktarını etkileyerek hızlanmaya yol açar. Tümseklerden geçmek gibi çok küçük ivmeler de vardır. Böyle yerlerde araba, yukarı doğru bir hız kazanıp geri iner. Mikro hızlanmalar yaşanır yani.
Süspansiyon sistemleri, ivmeyi sürücüye aktarır.
Lastik ile vücudunuz arasındaki şasi, süspansiyon ve hatta koltuk gibi kısımların hepsi, arabaların birbirinden farklılaşmaya başladığı yerdir. Bu kısımlar, ivmenin sürücüye yansıma miktarını etkiler.
“Donut” adlı YouTube kanalında, aynı hızda giden iki farklı araba üzerinde bir test yapıldı. Arabalarda ivmeölçer kullanıldı. Hızlar aynı olmasına rağmen ivmeölçer farklılık gösteriyordu. Önemli olan hangi arabanın daha hızlı olduğu değil, daha hızlı hissettirdiğiydi. Yani ivmeyi hissedebiliyoruz ve sert süspansiyonlu bir araba, vücudumuza daha fazla ivme aktarıyor. Böylece daha “hızlı hissediyoruz”.
Algının rolü de yadsınamaz.
Gözlerimiz ve beynimiz, hızı algılamamız konusunda bizi yanıltabilir. Görüş açımız arttıkça ve çevresel faktörler çoğaldıkça daha yavaş gittiğimizi düşünürüz ve algımız değişir.
Bu konuyla ilgili yapılan deneyde, katılımcılardan arabaların hızlarını tahmin etmeleri istendi ve görüş açıları genişledikçe hız tahminleri de yükseliyordu. Ayrıca daha alçak arabalar, genellikle daha hızlı hisettirir çünkü kontrol ve “hız hissi” verirler.
Arabadan gelen sesler ve hızlanmadaki ani değişimler, hız hissimizi etkileyen bir diğer faktör. Hızdaki ani değişimler ve sarsıntılar, motorun titreşimi veya egzozdaki gürlemeler; beynimizi geniş görüş açısı konusunda olduğu gibi kandırabilir ve olduğumuzdan daha hızlı gittiğimizi düşünebiliriz. İşte tüm bu sebepler, bazı araçların daha hızlı hissettirmesine sebep olur.
