Ehliyet sınavına az bir zaman kalmış, babamız emektar arabasının yan koltuğunda, bizler de sürücü koltuğunda; gözlerimiz yaşlı bir şekilde direksiyonu kavramış, var gücümüzle debriyaja tam basmaya çalışıyoruz. Daha gergin bir an olamaz.
Kabul edelim, pek çok sürücü kursu ezbere dayalı eğitimden vazgeçemiyor. Bu sebeple araç kullanmayı öğrenirken araçların iç donanımı veya neyi ne sebeple yaptığımız hakkında yeteri kadar bilgilendirilmiyoruz.
Mesela aracı nasıl çalıştıracağımızı, nasıl kalkış yapacağımızı biliriz ama detaylarını pek öğrenmeyiz. Debriyaj konusu da kafa karıştıranlar arasında.
Önce tesisatın mantığını anlayalım: Debriyajın rolü nedir?
Arabaların iç yüzüne baktığımızda ateşleme ve motor arasındaki düzeyli ilişkiyi görürüz. Debriyaj pedalı, bu ikili arasında vazgeçilmez bir anahtar gibidir.
Araba boşta iken debriyaj pedalına basmak ateşlemeyi başlatır. Debriyajın asıl olayının pürüzsüz bir sürüş deneyimi sağlaması olmasına karşın; pedala tamamen basmak, arabayı nötr konuma getirmekle eşdeğerdir. Bu, elbette ki işin teorik tarafı.
Debriyaj pedalına basmak, tüm şanzımanı ateşlemeden ayırır ve bu nedenle daha az sürükleme oluşturur. Debriyaj basılı değilken, aracı boşta çalıştırırken sürükleme çok daha yüksektir.
Sadece motorun ana şaftı herhangi bir etki hissetmez, ancak şanzımanın tüm parçaları işlev gösterir ve buna göre sürükleme oluşturur. Bu kontrolsüz basınç seviyeleri araç modeline göre değişir.
Mesela bazı modellerde yüzlerce kiloluk bir basınç söz konusuyken, diğerlerinde bu miktar tonlara kadar yükselir. Yalnızca 1 beygir gücünde çalışan bir araçta olduğumuzu farz edelim. Burada yüksek bir basınç patlaması söz konusu olabilirken, 100 beygir gücüne sahip bir motor bu basınca karşı bana mısın demez. 1 beygir gücündeki bir marş motoru basınç karşısında patlayabilir veya bir gün duman vermeye başlayabilir.
Peki manuel şanzımanlı araçlar için en doğru çalıştırma biçimi nasıl olmalı?
Manuel araçlarda, vites boşta olduğunda aracın çalıştırılması için illa debriyaj pedalına basmak gerekmez. Debriyaja basılsa da olur basılmasa da; ancak debriyaj pedalına basmak, işlemi uzatır ve aküden fazla elektrik çeker.
Eğer aracın aküsü zayıfsa, debriyaj pedalına basmak aracın çalışmamasına neden olabilir. Zaten günümüzdeki birçok yeni araçta güvenlik önlemi olarak aracın çalıştırılması için debriyaj pedalına basılması şartı vardır. Özellikle de Japon arabalarında.
İşin özü; daha sağlıklı bir araç ömrü için geleneksel öğretilerden sıyrılıp işin detayına inmek, bir işi yaparken neden yaptığımızı bilmek lazım. Siz yine de babanızla çok polemiğe girmeyin.
