Kimileri için bir tutku sorunu haline gelmiş olan motosikletler, pek çoğumuzun daha aşina olduğu arabalardan epeyce farklı yapılara sahipler. Örneğin arabalarda gaz, fren ve debriyajı ayak ile denetim ederken, motosikletlerde ise el ile denetim ediyoruz. Vites değişimi ise arabalarda el ile yapılırken, motosikletlerde ayak ile yapılıyor.
Peki bunun nedeni tam olarak ne? Arabalardaki sistem epeyce kullanışlıyken motosikletlerde neden tersine bir yöntem belirleniyor?
Sürücünün rahat ve istikrarlı bir sürüş yapması için bu prosedür tercih ediliyor.
Günümüz motosikletleri, tıpkı arabalar üzere manuel, yarı otomatik yahut otomatik vites (daha çok elektrikli scooter üzere modeller) seçeneklerine sahipler. Bunların en yaygın olanları ise manuel vites motosikletler.
Mühendisler, en düzgün konforu ve sürüş güvenliğini sunabilmek için debriyaj ile gaz pedalını gidona, vitesi ise alt kısımdaki bir alana koymuşlardır. Şoförler bu sayede rahatlıkla ve güvenle vites değişimi yapabilirler.
Bir motosiklette nasıl vites değiştirilir?
Bir motosiklette vites değiştirmek için üç uzvunuzun eş vakitli olarak kullanılması gerekir. Bu uzuvlar sırasıyla sol el, sol ayak ve sağ eldir. Gidonun sol tarafında debriyaj bulunur. Evvel buna basan şoför, daha sonra da sol ayak tarafında bulunan vites kolunu hareket ettirir. Sağ elinin altındaki gaz pedalı ise motorun hızlanmasını sağlar.
İşte bu eş vakitli hareket için en rahat yerleşim, gaz ile debriyajın ellerle denetim edildiği, vites kolunun ise ayakla yönetildiği konumdur. Bu sayede şoförler kırmızı ışıkta beklerken her iki ayağını da kullanarak motosikletin istikrarını sağlayabilirler.
Eski motosikletlerde ise daha ilkel yapılar mevcuttu. Bilhassa de Harley Davidson motosiklet kullanmak pek çok kişi için zulümdü.
Harley Davidson, garip bir tasarım oluşturdu. Mühendisler, tıpkı otomobillerdeki üzere vites topuzu tasarladılar ve bunu da yakıt deposunun sol tarafına yerleştirdiler. Sol ayak ise debriyaj için kullanılacaktı. Üstelik debriyaj, bırakıldığı vakit öylece kalıyordu.
Sürücü, bu özellik sayesinde ayağını anlık olarak kullanıp boşa çıkarabilirdi. Bu güvenliydi. Çünkü çalışır durumdaki hareketsiz bir motosiklet, sol ve sağ ayak yardımı ile istikrarda tutulabilirdi.
Ancak modifiye tutkunu sürücüler bu sistemi özelleştirip, intihar debriyajı olarak anılan bir sistem icat edeceklerdi…
*Yakıt deposuna bağlı bir vites topuzunu görüyorsunuz. Gidon ile ortasındaki uzaklık kısa ve pek de kullanışlı görünmüyor.
Motor sahipleri olaya dahil olunca işler değişti: “İntihar debriyajı” fabrika tarafından değil, şoförler tarafından icat edilmişti!
Ayakla denetim edilen debriyaj ve vites topuzları, kimi vakit arızalar kimi vakit ise modifiye çalışmaları nedeniyle değiştirildi. Bilhassa de motosikletlerini yarışmak için elden geçiren şoförler, fabrika çıkış sisteminin neredeyse yarısını söktüler.
Yakıt deposuna bağlı vites topuzu, doğrudan şanzımanın üzerine bağlanmıştı. Ayrıyeten bırakıldığı üzere kalan debriyaj sistemi de tarih olmuş, yaylı debriyaja geçilmişti.
Modifiye bir kere başladı mı kolay kolay duran bir çalışma değildi. Chopper olarak da bilinen alçak yapılı motosikletlerin ünlenmesi, motosiklet sahiplerini bu alana yönlendirmişti. En hoşunu yapmak isteyen modifiye tutkunları, gidon arasını uzatmaya başladılar. Bu defa de kavis artmış, teker uzaklaşmış ve fabrikadan çıkan motosikletlerin ön fren kabloları için kâfi uzaklık kalmamıştı.
Ne oldu biliyor musunuz? Modifiye tutkusu, ön frenden vazgeçilmesine neden oldu. Modifiye edilmiş chopper’ların neredeyse hiçbirinde ön fren yoktu.
Demiştik ki modifiye edilen motosikletlerde vites değiştirmek için sol ayakla debriyaja basılı tutmak, sol el ile vites topuzunu kullanmak, sağ el ile de gaz vermek gerekecekti. İşte bu durumun ön freni olmayan chopper’lar ile birleşmesi, intihar debriyajı sistemini ortaya çıkartmış oldu.
Sürücü, bu türlü bir heyetimde yalnızca sağ bacağını boşa çıkarabilecek, motosikletin tüm istikrarını bu uzuvla sağlamaya çalışacaktı ki bu olağanüstü zorluktaydı.
Bunun heyecanlı olduğunu düşünmüş olabilirsiniz fakat dik bir bayırda durmak zorunda kaldığınızı düşünün. Yahut dümdüz yolda giderken önünüze apansız bir canlı çıktığını varsayın. Durmak ve istikrarda kalmak bu tıp olasılıklarda önemli manada zorlaşacağından, kendi sonunuz için zemin hazırlamış olacaksınız.
İntihar debriyajı, bugün bilhassa de chopper motosikletlerde hala yaygın. Lakin markaların neredeyse tamamı, artık çok daha inançlı olan klasik, el debriyaj sistemini kullanıyorlar.
- Kaynaklar: wikiHow, Wikipedia, Revzilla
