Formula 1 yarışlarındaki en önemli etkenlerden olan lastikler, yarış boyunca birçok kez yenileriyle ya da farklı türleriyle değiştiriliyor. Pirelli’nin F1 için hazırlamış olduğu 8 lastik setinin birbirinden farklarını ve Formula 1 takımlarının lastik konusunda uyması gereken kuralları anlattık.
Formula 1 yarışlarını izlerken en önemli etkenlerin aracın motoru ve pilotlar olduğunu düşünürüz ancak zeminle temas eden tek şey olan lastikler, en az motor veya pilot kadar önem arz ediyor.
Yarış sırasında pilotların pit stop yaptığını ve takımların neredeyse 3-4 saniyede 4 lastiği aynı anda değiştirdiğine çoğu kez tanıklık ederiz. Peki bir pilotun yarıştaki kaderini belirleyecek kadar önemli olan bu lastikler neden sürekli yenileri ve farklı türleri ile değiştiriliyor? Pirelli’nin Formula 1 için özel olarak ürettiği lastik türlerini ve aralarındaki farkları sizler için anlattık.
F1 takımlarının farklı koşullara göre seçebileceği 8 farklı lastik seti bulunuyor.
F1 lastiklerinin kullanımı, sadece pazar günü gerçekleştirilen yarışlarda değil aynı zamanda antrenman ve sıralama turlarında da büyük önem taşıyor. Tüm takımlar, yarışa haftalar kala hangi pistte hangi tür lastiklerin kullanılacağını FIA’ye bildiriyor ve bu türlerin dışında farklı bir lastik kullanamıyorlar.
Formula 1’in lastik tedarikçisi şu anda Pirelli ancak tarih boyunca Dunlop, Continental, Bridgestone ve Michelin gibi dev markaların da lastikleri de daha önce kullanılmıştı. 2011 sezonunun başlamasıyla birlikte Pirelli F1’in resmi lastik tedarikçisi oldu ve o dönemden beri aynı özelliklere sahip lastikleri bütün takımlara temin ediyor.
Formula 1’deki bütün takımlar, pistin yüzeyine ve havanın sıcaklığına bakarak lastik stratejileri geliştirir, hangi pilotun hangi lastiği kullanması gerektiğine karar verir. Pirelli’nin F1 takımları için sunmuş olduğu 8 farklı lastik çeşidi vardır. Bunlardan 6’sı kuru, kalan 2’si de ıslak zemin için tasarlanmıştır. Dilerseniz bu lastiklerin özelliklerine kuru zemin için tasarlananlardan başlayarak daha yakından bakalım.
NOT: Formula 1 yarışlarında her yarışa üç farklı kategoriden kuru zemin lastiği götürülür. Bu lastikleri F1 yönetimi ve Pirelli belirler. Bir yarışta yumuşak zemin lastiği olarak seçilen hamur, diğer yarışlarda orta ya da sert hamur olarak seçilebilir.
Formula 1 kuru zemin lastikleri:
C0 (Compund 0)
Geçtiğimiz yılın C1 lastiği bu yıl C0 haline geldi. Şu anda yarışlarda kullanılabilen en sert lastik olan C0, lastikleri en çok zorlayan pistlerde kullanılıyor. En yüksek sıcaklık direncine ve yüksek kuvvete uygun olan bu lastikler, çok uzun süre dayanabiliyor. Sıkıntısı ise araçları en yüksek hıza çıkaramaması.
C1 (Compound 1)
C1, Formula 1 araçlarında kullanılan en sert ikinci lastiktir ve genellikle havanın ve dolayısıyla pistin son derece sıcak olduğu koşullar için tasarlanmıştır. C1 lastikler aynı zamanda keskin virajlar için de uygundur zor ısındığı için de yıpranması uzun zaman alır. Bu lastiklerin en büyük handikapı, yumuşak lastiklerle göre aracın bir tık daha yavaş gitmesine yol açması.
C2 (Compound 2)
C2 lastikler, beyaz ve sarı olmak üzere iki farklı lastik yanağına sahiptir ve C1’den bir nebze daha yumuşak olmasına rağmen aynı amaç için kullanılırlar. C2 hamurlu lastikler, yüksek hız ve keskin virajlar için son derece uygun olmalarının yanı sıra aynı zamanda Formula 1 yarışlarında en çok tercih edilen lastik türüdür.
C3 (Compound 3)
Performans ve dayanıklılık konusunda en başarılı lastik, C3 hamurlu lastiklerdir ve kendi aralarında beyaz, sarı ve kırmızı olmak üzere 3 farklı yanağa ayrılırlar. Genellikle Monaco GP veya Bahreyn GP gibi şehir içi pistlerde kullanılır. Piste göre en yumuşak ya da en sert lastik olarak seçilebiliyor.
C4 (Compound 4)
2019 sezonunda ultra yumuşak lastikler olarak adlandırılan C4 lastikler, yüksek hız vadetse de kullanım ömrü kısadır ve sert lastiklere göre çok daha hızlı parçalanmaya başlar. Çok hızlı bir şekilde ısındığı için; yarış pilotları, hızlanmaları gerektiğini düşündüğü turlarda bu lastiğe geçiş yapabilir.
C5 (Compound 5)
Pirelli’nin bugüne kadar tasarladığı en hızlı lastik olma özelliğini taşıyan C5 lastikler, türünün en yumuşak örneğidir ve mekanik kavrama ihtiyacı duyulan bütün pistlerde kullanılır. Diğer tüm lastiklere göre çok daha hızlı parçalanır ve kısa ömürlü olması nedeniyle kullanım yerinin seçilmesi büyük stratejiler gerektirmektedir.
Formula 1 ıslak zemin lastikleri
Intermediate Green
Pirelli, yağmurlu havalarda ıslak zeminlerde kullanılmak sadece iki farklı lastik türde oluklu lastikler sunmaktadır. Geçiş lastiği olarak da nitelendirilen Intermediate Green, lastik başına saniyede 30 litre suyu tahliye etme özelliğine sahip ve su birikintilerinin ve yoğun yağışın olmadığı yarışlarda rahatlıkla kullanılabiliyor.
Wet Blue
Wet Blue lastikler ise yoğun yağışın, derin su birikintilerinin ve pistin son derece kaygan olduğu koşullarda kullanılıyor. Saatte 350 kilometre hızdayken saniyede 85 litre suyu tahliye edebiliyorlar ve çapları diğer lastiklerden 10 mm daha geniş olduğu için maksimum yol tutuşu sağlarlar.
Kırmızıya Yeni Bir Anlam Katan Otomobil Efsanesi Enzo Ferrari’nin İlham Veren Hikayesi
Formula 1’de takımların uyması gereken lastik kuralları:
- Her takım, 6 farklı kuru zemin lastiğinden yarış boyunca sadece üçünü seçebilir.
- Yağış olmadığı durumlarda her takımın en az iki kuru zemin lastiği kullanması zorunludur.
- Her takım, Avrupa’daki yarışlarda kullanacakları lastikleri 8 hafta, diğer yarışlarda kullanacakları lastikleri 14 hafta önceden FIA’ye bildirmek zorundadır.
- Belirlenen tarihe kadar lastik seçmeyen takımların lastiğini FIA belirler.
- Takımda bulunan iki pilot, birbirinden farklı lastik setleri seçebilirler.
- Pirelli, kullanılması zorunlu olan iki farklı lastik belirler ve bu lastikler sadece pazar günü gerçekleşen yarışlarda kullanılır.
- Sıralama turlarında 3. tura geçen ilk 10 pilot, 2. turda kullandığı en hızlı lastikle yeni tura başlamak zorundadır.
- Antrenman turlarında pilotların ıslak zemin lastiklerini kullanabilmesi için yönetimin “yağmurlu seans” anonsu geçmesi gereklidir.
