Yerli araba üretimi yapmak için cumhuriyetimizin birinci yıllarından bu yana yürütülen bir gayret var. Devir dönem, farklı zorluklar ve baskılar altındayken, ortaya çıkan projelerin kıymetli bi kısmı ya iptal edildi ya rafa kaldırıldı. Global otomotiv piyasası alıp başını giderken, güç kaynaklarımız dönüşüm yaşarken yeniliklere ayak uydurmak konusunda geri planda kaldık.
Yaklaşık son 5 ila 6 yıldır süregelen yeni bir “yerli otomobil” çabası var. Bu mühlet zarfında birinci yerli oromobili ya gördük ya göreceğiz derken, vaktin nasıl süratli aktığına da şahit oluyoruz. Pekala bu vakit zarfında neler yaşandı? Gelin yaşanan tüm ayrıntılarla Türkiye’nin Arabası projesinin gelişim evrelerine yakından bakalım.
- Önemli Not: Bu içerikte rastgele bir siyasi gaye güdülmemekte, ülkemizin üretim uğraşı ekseninde ideolojik bir çıkarım yapılmamaktadır. Maksat, yaşanan tüm gelişmeleri, tarafsız bir halde sunmaktır.
Türkiye'de üretilen bütün arabaların tarihini aşağıdaki içerikte bulabilirsiniz:
Aralık 2010: Yakın devrin birinci çağrısı
Dönemin Başbakanı Erdoğan, düzenlenen TÜSİAD toplantısında iş beşerlerine seslendi, “yerli araba üretimi için dayanışma yaparak yeni bir marka inşa etmeleri” konusundaçağrıda bulundu. Bu davetin akabinde iş insanların
Ocak 2011: Birinci rapor
Yapılan davet üzerine Otomotiv Sanayi Derneği, misyona başladı, “olup olmayacağı, olursa nasıl olacağı” konusunda birinci çalışmalar yapıldı. Ford Otosan, Tofaş, Oyak Renault ve Toyota bu derneğin üyesi olarak katkı sundu. Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün “neden olmaz değii, nasıl olur raporu” yazılmasını istedi. Tıpkı yıl içinde rapor Ergün'e ve Erdoğan'a teslim edildi.
Şubat 2011: Elektrikli ve yerli spor araba Etox'un yeni modeli 3 aya yollarda sözü
Seri üretimi yapılmayan yerli araba prototipi Etox'un üreticisi Ankaralı iş adamı Ercan Malkoç, Şubat 2011'de bir açıklama yaparak, 3 ay içinde yerli arabası piyasaya süreceklerini söyledi. Aracın iddiası fiyatı 30 ila 35 bin TL olarak açıklandı.
Kasım 2011: Yerli arabanın mümkün fiyatı belirli oldu
Raporda yerli arabanın satış fiyatı olarak “en az 2,5 – 3 milyar avra yatırım gerektiği, ünite fiyatın 20-25 bin TL olacağı” yazıyordu. Arabası üretecek firma şimdi belirli değildi. Firmaların istekli olmasını sağlamak ismine 2011 sonuna hakikat maliyet düşürme dayanağı açıklandı. Bu dayanakla birlikte yerli otmobilin 15 TL'ye satışa çıkabileceği söylendi.
Aynı ay içerisinde 1 kilogram bor ile 35 kilometre yol yapabilen “Sodyum Borhidrürlü Yakıt Pilli” içeren prototip geliştirildi. Araba bakan Ergün tarafından test edildi.
Aralık 2011'de merkezi Ankara'da bulunan Oskar Makine, %100 elektrikli yerli arabası geliştirdi. Oscar City ismini taşıdığı söylenen prototip, 12 ila 15 bin dolar ortasında bir fiyatla 2012'de yollara çıkmak üzere duyuruldu. Araç piyasaya sürülemedi.
Ocak 2012: Tanıdık bir sima Jet Fadıl konuştu
2000 yılındaki Cenevre araba fuarında sergilenen İmza isimli yerli araba modelinin ardındaki isim olan Fadıl Akgündüz (Jet Fadıl), 2012'de de İmza hakkında açıklamalarda bulundu. Jetpa Holding İdare Konseyi Lideri Fadıl Akgündüz, daha evvel Türkiye'de yaptığı kuşkulu işlerle tanınıyor, saader zinciri yöneticisi olarak biliniyordu. Akgündüz 2012'de yaptığı açıklamada “Önümü kesmeselerdi, bugün tartışılan Türk malı araba hayata geçmiş, 12 yıl boyunca kıymetli bir yol almış olacaktı” dedi.
Nisan 2012: Oyak Renault tarafından üretilen elektrikli araba, Başbakanlık ofisine teslim edildi
Oyak Renault, elektrikli ve yerli imkanlarla üretilen birinci araba prototiplerinden birisini, devrin başbakanı Erdoğan'a teslim etti. Erdoğan test sürüşü akabinde “Çok çok sessiz, çok nazik bir araç.” değerlendirmesinde bulundu. Aracın o devir için fiyatı 60 bin TL olarak belirlendi.
Nisan 2013: Koç Holding, yerli araba projesinin “ticari bir intihar” olacağını söyledi
Dönemin Koç Holding İdare Heyeti Lideri olan merhum Mustafa Koç, yerli arabanın ticari bir intihar teşebbüsü olacağı fikriyle gündeme geldi. Üretim için istekli firma arayışı devam ederken gelen bu açıklama, ülkemizin en büyük şirketlerinden birisi olan Koç Holding'in üretim seyahatinden çekildiği manasına geliyordu.
Aynı yıl Toyota Türkiye CEO'su Ali Haydar Bozkurt “Yerli araba üretmek mümkün, lakin kolay değil” açıklamasında bulundu.
Ekim 2013: Bursa'da 25 bini ithal edilecek 75 bin yerli araba üretimi yapılacak(tı)
Fiat'in faal olarak kullandığı ve Çin tasarımı olan Viaggio isimli bu kasa, Bursa'da üretimine başlanacak yerli arabanın birinci prototipleri ortasındaydı. O devir Bursa'da kurulacağı söylenen fabrikada, toplamda 75 bin ünite üretim yapılacağı açıklandı. Araçlarda 25 bini ise yurt dışına ihraç edilecekti. Araçtan 2023 yılına kadar toplamda 580 bin adet üretileceği söylendi. Sonra bu proje de rafa kaldırıldı.
Kasım 2014: Bakandan yerli araba için tarih
Dönemin Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık “2020 yılından evvel Türkiye ve dünya yollarında yerli arabası görmenin mümkün olacağına inancının arttığını” söyledi. Tıpkı yıl yerli araba üretimi yapacak firmalara 100 milyon liraya kadar dayanak verileceği de açıklandı.
Eylül 2015: Birinci yerli araba prototipi görücüye çıktı
Yıllardır devam eden çalışmalar sonucunda, tasarım sızıntılarını engellemek ismine etrafı görsel olarak aldatıcı çıkartmalarla kaplanmış bir prototip ortaya çıktı. Bu prototip, hâlâ yerli araba dendiğinde akıllara gelen birinci manzaralardan birisi. Tasarım, Cadillac BLS isimli arabaya benzediği için çok eleştirildi. Devrin bakanlarından Faruk Özlü, aracın 2020'ye kadar yollarda olacağını söyledi.
Tasarıma gelen tenkitlerin akabinde Bakan Özlü, aracın Istanbul Autoshow'da kamuflaşsız olarak karşımıza çıkacağını söyledi. Ancak kelam konusu aktiflikte aracın kamuflajsız hali tanıtılmadı.
Ekim 2015: Hacettepe Üniversitesi tarafından tasarlanan %100 elektrikli yerli araba EVT-S1
EVT-S1 prototipi, 2015'te ortaya çıkan, tahminen de tüm vakitlerin en dengeli yerli araba projeleri ortasında gösteriliyordu. Üniversite bünyesinde dayanak alamayan projenin çıktıları, seri üretime geçemedi.
Şubat 2017: Yerli araba için yeni bir konsorsiyum kurulmaya başlandı
Bakan Faruk Özlü, Şubat 2017'de yerli arabası üretmek için birtakım sanayicilerle bir ortaya gelindiğini, yeni bir paydaşlığın kurulacağını duyurdu.
Nisan 2017: Yerli araba için yeni iş modeliyle marka üretimi hedeflendi
Bakan Faruk Özlü, 2 ay sonra yeni bir iş modeli ile yeni marka oluşturmanın ehemmiyetine değindi.
Temmuz 2017: Yerli arabanın elektrikli olacağı ve 4 farklı modeli olacağı kesinleşti
Bakan Faruk Özlü, birinci yerli arabanın %100 elektrikli motora sahip olacağını duyurdu. Yıl sonuna kadar aracın 500 kilometre menzile sahip olacağı ve 4 model ile üretileceği açıklandı.
Kasım 2017: Türkiye'nin Arabası Ortak Teşebbüs Kümesi, bir başka ismiyle '5 babayiğit' muhakkak oldu
Yıllar süren arayışın ardından Anadolu Kümesi, BMC, Kıraça Holding, Turkcell Kümesi ve Kuvvetli Holding ortak bir teşebbüste bulundu. Yerli araba üretiminden bu 5 firma sorumlu oldu. Şirketin başına Gürcan Karakaş getirildi.
Şubat 2018: Yerli araba için yeni seri üretim tarihi açıklandı
Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım, “Yerli arabanın birinci örneğini 2019'da, seri üretimi 2020-2021'de bitirmiş olacağız.” açıklamsında bulundu.
Haziran 2018: Yerli arabanın 5 model ile üretileceği açıklandı, arabanın fiyat
Faruk Özlü, o periyot yaptığı açıklamada ‘’Otomobil B ve C segmentinde olacak. Orta, üst sınıfa hitap edecek bir araba tasarlıyoruz. 5 modelli bir yapı olacak. Birinci evvel spor modelini, SUV modelini göreceğiz. SUV modeli bilhassa gençlerde ve ailelerde çok istek gören bir model.’’ dedi. Ayrıca fiyatının 2021 standartlarına nazaran değişebileceğini de belirtti.
Temmuz 2018: Yerli arabası üretecek şirketin ismi kesinleşti
5 babayiğit olarak bilinen şirketin kendi uzmanlık alanlarına nazaran yerli araba projesinde yer alması için çatı bir şirket kuruldu. Şirketin ismi “Türkiye'nin Arabası Teşebbüs Kümesi Sanayi ve Ticaret A.Ş.” olarak tescillendi.
Ekim 2018: Bir öteki özel Türk şirketi, kendi yerli elektrikli araç modellerini tanıttı
Geno Araba olarak bilinen yerli bir firma, kendi elektrikli arabası için bir prototip geliştirdi. Şirket, TM-100, TM-245 ve TM-480 isminde 3 adet prototipi bulunuyor.
Aralık 2018: Yerli araba seri üretime geçince 2,5 milyon kişi istihdam edilecek açıklaması
Sanayi Bakanı Mustafa Varank, “Yerli araba tüm parsellerde üretime geçilmesiyle birlikte istihdamın 2.5 milyon bireye ulaşmasını bekliyoruz” açıklamasında bulundu.
Ocak 2019: Cumhurbaşkanı Erdoğan'a yerli araba sunumu
Erdoğan ile paylaşılan ve bilgilendirme yapılan yerli araba tasarımı, açıklamalara nazaran 2021'de seri olarak üretilecek. Tasarım 2019'un başında Erdoğan'dan olumlu yansılar aldı.
Mart 2019: Elektrikli olacak yerli araba, birebir vakitte otonom da olacak
Türkiye Arabası Teşebbüs Kümesi CEO'su Mehmet Gürcan Karakaş, yerli arabanın otonom sürüş sistemlerine sahip olacağını açıkladı.
Mayıs 2019: Cumhurbaşkanına bir surum daha yapıldı
Erdoğan'ın projedeki yavaşlıktan ötürü “Gerekirse yabancı yatırımcıyla görüşürüz” açıklamasının akabinde projeyle ilgili kendisine bir sunum daha yapıldı.
Bakan Varank, yerli arabanın üç boyutlu çizimlerinin tamamlandığını, 2019 sonunda birinci prototipi göreceğimizi açıkladı. Aracın seri üretim tarihi için de konuşan Varank, bu defa 2022 yılını işaret etti.
Yerli araba projesiyle ilgili gelişmeleri bu başlık altında sunmaya devam edeceğiz, takipte kalın.
- Son güncelleme: 23 Mayıs 2019
