Pandemi nedeniyle 2020’de büyük kayıp yaşayan otomotiv dalı, 2021’e de çip krizi ve üretim aksamalarıyla başladı. Kesimde süratli dijitalleşmenin tesiriyle oyun yine kurulurken, değişime uygun planlar hâlâ yetersiz. Sürdürülebilirlik kesimin en kıymetli gündem unsurlarından biri haline geldi, siber güvenliğin ehemmiyeti de hiç olmadığı kadar arttı
KPMG Türkiye’nin hazırladığı Sektörel Bakış serisinin Otomotiv raporu yayımlandı. Rapor, otomotiv bölümündeki paradigma değişimine yönelik değerlendirmenin yanı sıra dalın sürdürülebilir büyümesini ve iktisada daha fazla katkı sunmasını sağlamak için gereksinim duyulan siyaset tekliflerini sunuyor. Umutla başladığı 2020’yi salgın nedeniyle büyük kayıpla kapatan kesimi çip krizi ve hala devam eden üretimdeki aksamalar zorluyor. Dijitalleşmenin suratı da yakın gelecekte çok daha farklı bir otomotiv kesimi göreceğimizi söylüyor.
Raporu pahalandıran KPMG Türkiye Otomotiv Dal Önderi Hakan Ölekli, dalın yeni periyoda adapte olmaya çalıştığını belirterek, “2020 yılının başında Çin’de görülen birinci Covid-19 hadisesiyle birlikte geri dönüşü olmayan bir değişimin içerisine girdik. Bir müddettir ortaya konulan ‘otomotivde oyun yine kuruluyor, paradigmalar değişiyor’ yaklaşımları giderek daha çok taraftar buluyor lakin bir yandan da bu değişime uygun planlara sahip olunmadığı açığa çıkıyor” dedi. Ölekli, şöyle devam etti:
“Küresel otomotiv dalı; çip yokluğu, ham husus fiyatlarındaki süratli yükselişler, global üretimde yüzde 16’lık daralma, emisyon kriterlerinin sıkıştırmasıyla dizel araçların yok oluşu üzere tehdit ve değişim ortamında var olmaya ve geleceğe uzanmaya çalışıyor. Bunların ötesinde, iklim krizi ve çevresel problemler bölüm üzerindeki baskıyı ve sorumluluğu artırıyor. Dünya genelindeki bu değişimler bölümün, elektrikli ve hibrit motorlu araçlar çağına tam gazla girmesini sağladı. Bu gelişmeler, mevcut araç merkezli sistemimizi radikal bir formda daha verimli, veri-odaklı, şoförsüz ve müşteri odaklı bir ekosisteme dönüştürecek. Dalda siber güvenliğin kıymeti hiç olmadığı kadar arttı.”
ÖTV düzenlemesi satışları artıracak
Hakan Ölekli şu bahislere dikkat çekti:
- Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlğı kararı ile binek araba alım-satım süreçlerinde geçerli olacak ÖTV matrah limitleri değiştirildi. Buna nazaran, 1600 cm3 silindir hacmine kadar, yüzde 45 ÖTV dilimindeki matrah limiti 85 bin liradan 92 bin TL’ye çıkarıldı. Matrah limiti 85 bin lirayı aşıp 130 bin lirayı geçmeyen ve yüzde 50’lik ÖTV limitinde yer alan motorlu araçların yeni matrah limiti ise 92 bin – 150 bin TL ortasına yükseltildi. Motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçen, 2000 cm3’ü geçmeyen binek arabalarda ise vergi matrahı 85 bin – 135 bin TL aralığından 114 bin – 170 bin TL aralığına yükseltildi. Kelam konusu araçlarda uygulanan yüzde 45, yüzde 50 ve yüzde 80’lik ÖTV dilimleri korundu. Kur artışı ve faizler nedeni ile araba satışlarının etkilendiği bu devirde yapılan düzenleme satışlara epeyce olumlu yansıyacak.
- Hibrit araçlarda ise 85 bin – 135 bin TL ortasında olan ÖTV matrahı, 114 bin – 170 bin TL’ye yükseltildi. Bu düzenlemenin de satışlara olumlu yansıyacağını düşünüyoruz. Emsal düzenlemenin elektrikli araçlar için de yapılmasının lokal manada dala büyük bir katkı sağlayacağını da söylememiz gerekiyor. Tüketicinin elektrikli mobiliteye teşvik edilmesi içinde bulunduğumuz süreçte büyük kıymet teşkil ediyor.
- İklim değişikliği konusundaki telaşlar, süratli nüfus artışı ve kentleşme nedeniyle, geleceğin nüfus merkezlerini ve ekonomik faaliyetlerini desteklemek için yeni mobilite biçimleri kritik ehemmiyet taşıyor. Mobilite ekosistemi geliştikçe, global kıymetinin 2030 yılına kadar 1 trilyon doların üzerine çıkacağı kestirim ediliyor.
- Teknoloji kaynakları ve datalar ile kıymet yaratma olgusu her geçen gün artıyor. Birçok tertip iş süreçlerini yürütürken paydaşları ile ağır bir bilgi transferi gerçekleştiriyor. Bu sebeple de paylaşılan bilginin güvenliği ve üçüncü taraf risklerinin kıymeti daha kritik hale geliyor.
Rapordan öne çıkan kimi başlıklar şöyle:
- 2020’yi 78 milyonluk araç satışı ile kapatan dal, 2019’a nazaran yüzde 14 düşüş yaşadı. Bu düşüş, Avrupa’da daha derin hissedildi. Avrupa Birliği (AB) otomotiv pazarı 2020’yi yüzde 20’nin üzerinde küçülmeyle kapattı.
- Türk otomotiv kesimi, 2020’yi 1 milyon 336 bin adet toplam üretim, 796 bin adetlik iç satışlar ve toplam ederi 26 milyar USD’yi aşan 916 bin adet ihracat ile tamamladı. 2020’de satışlar yüzde 62 artarken, üretim yüzde 11 ve ihracat yüzde 27 azaldı.
- 2021’in birinci çeyreğinde Avrupa otomotiv pazarı yüzde 23 üzere tarihinde az rastlanır daralmalardan birini yaşadı. Avrupa’da yılın birinci üç aylık periyodunda 1,7 milyon adede yakın araba satıldı.
- Üretimde dünyanın 15, Avrupa’nın dördüncü ülkesi Türkiye için 2021’in birinci çeyreğinde görünüm olumlu. Hala 2 milyon adedin biraz üzerinde olan üretim kapasitesi, Ford Otosan’ın mart ayı içinde açıkladığı 2023 yılında devreye girecek ek 200 bin adetlik kapasiteyle değerli oranda artacak.
- 2021’in birinci 7 ayında otomotiv üretimi bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 11 artarak 705 bin 79 adet, araba üretimi yüzde 2 artarak 449 bin 550 adet olarak gerçekleşti.
Yerel pazar yükselişte
- 2020 yılı toplam otomotiv ihracatı 930 bin. Ana ve yan sanayi olarak 2020’de 26 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. 2021’in birinci çeyreğinde 265 bin araç ihraç edildi ve karşılığında 7,8 milyar USD gelir elde edildi. Bölümün 2021 sonu için ihracat varsayımı 30 milyar USD düzeyinde.
- Yerel araba pazarı yükselişini sürdürüyor. Yılın birinci çeyreğinde yüzde 58 büyüyen iç pazar, 206 bin adedin üzerine çıktı. Bu düzey, geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 60,6’lık bir büyümeye işaret ediyor. Yıl sonu beklentisi 750-800 bin aralığında.
- Mart 2021 itibariyle otomotivden elde edilen gelirler tarihteki en yüksek düzeyine çıktı. Mart ayında otomotiv pazarı aylık bazda yüzde 93 büyümüştü. Birebir devirde ÖTV tahsilatı yüzde 242 artış göstererek, 8 milyar TL’nin üzerine çıktı. 2021 yılı birinci üç ayında elde edilen ÖTV yüzde 97 arttı ve 15,1 milyar TL’ye ulaştı.
İstihdam artmaya devam ediyor
- Türk otomotiv kesiminde direkt ve dolaylı istihdam hacmi 50 bin düzeyinde. İmalat dışında bayilikler ve etraf üniteler de devreye girdiğinde, bu sayı 500 bini aşıyor. Yerli araba inisiyatifi olan TOGG, 375 işçiyle yola devam ediyor. Halihazırda inşaatı süren fabrikanın faaliyete geçmesinin akabinde toplam istihdamın 6 bin 500 bireye ulaşması bekleniyor.
- Ford Otosan, yeni elektrikli araç fabrikası ile 6 bin 500 kişilik ek istihdam alanı yarattı. Salgın nedeniyle de bin 700 yeni çalışanı istihdam eden kurum, bu alanda büyümeye devam ediyor. Bunun dışında, Toyota’nın Adapazarı fabrikası için İŞKUR’dan 2 bin 500 kişilik ek istihdam istediği biliniyor.
Çip krizi 2023’e genişliyor
- Sektörün kısa vadedeki en değerli sorunu, yarı iletken üretim yani çip krizi… Çip krizinin ana nedenleri pandemi ve buna bağlı olarak meskenden çalışma ve uzaktan eğitime talebin artışı… Başka taraftan daralması beklenen otomotiv kesiminin süratli bir biçimde toparlanması da talepte karşılanması güç bir artışa sebep oldu.
- Bir başka değerli nokta ise çip üretiminin gerektirdiği su tüketimi. Dünyadaki en büyük üretici Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) tüm sanayilerdeki talebi karşılamak için tam kapasiteyi tekrar kazandığını açıkladı. Fakat ada ülkesi Tayvan’da yaşanan kuraklık, talebi karşılamayı zorlaştırıyor. TSMC, günlük 156 bin ton suya gereksinim duyduğunu paylaştı. Bu durumda çip krizinin 2022’de olağana döneceği görüşü, giderek 2023’e genleşiyor. Global ısınma karşısında su stoklama sorunu çözülemezse, sorunun ileriki yıllarda tekrarlanacağı beklentisini öne çıkarıyor.
Yeni jenerasyon araçlar yükseliyor
- Covid-19 kısıtlamaları nedeniyle, Milletlerarası Güç Ajansı’nın (IEA) varsayımlarına nazaran global araba satışları evvelki yıla nazaran yüzde 15’lik azalma ile büyük düşüş yaşadı. Buna karşın elektrikli araba satışları trendi yakaladı ve pazar beklentilerini aştı. 2021 yılının birinci çeyreğinde global elektrikli araç satışları, Çin’de yaklaşık 500 bin adet düzeyine, Avrupa’da ise 450 bin adet düzeyine ulaştı. Bu trend, binek araçlar dışında otobüs ve kamyon üzere ticari alanlarda da izlendi.
- Mevcut siyaset dayanağı ve ek teşvikler sayesinde IEA, elektrikli araba satışlarının global olarak 3 milyon aracı aşarak yüzde 4’ün üzerinde bir pazar hissesine ulaştığını iddia ediyor. Bu, 2019 yılında global olarak satılan 2,1 milyon elektrikli arabaya nazaran yüzde 40’ın üzerinde bir büyümeye denk geliyor.
- Küresel elektrikli araba parkı 7,2 milyondan 10 milyonun üzerine çıkarken, tescil edilen araç sayısı yüzde 41 arttı. IEA’nın varsayımlarına nazaran, global elektrikli binek araç parkı 2030’da 125 milyona ulaşacak. Bu hacim artışı, satışlarda yüzde 17,5; stokta ise yüzde 7,5’lik bir hisseye işaret ediyor.
TOGG esaslı değişim getirecek
- Türkiye’deki mobilite ekosistemi de esaslı bir biçimde değişecek. TOGG tarafından geliştirilen elektrikli, kontaklı yeni kuşak arabalar etrafında oluşturulacak ekosistem; şarj altyapısından pozisyon bazlı uygulamalara, öteki akıllı aygıtlarla irtibattan akıllı park uygulamalarına, üyelik bazlı ulaşım hizmetlerinden arabanın yazılımını kablosuz güncellemeye kadar yeni birçok hizmeti içerecek.
- Aspilsan tarafından geçen yıl temelleri atılan lityum iyon batarya üretim fabrikası da Türkiye’de eletkrikli araç üretimini destekleyecek bir öbür adım. Yapılan bu yatırım elektrikli araç pazarında, lokal ve global manada büyük bir değere sahip.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
